იოსებ შურღაიას სტატია

“უნაყოფობის ფსიქოლოგიური და სოციალური ასპექტები” – იოსებ შურღაია

უნაყოფობა, როგორც სოცია­ლურ-სამედიცინო პრობლემა, კაცობ­რიობის ერთ-ერთი ყველაზე აქტუა­ლური პრობლემაა. ბოლო დროს უნა­ყოფობა საზოგადოების ერთგვარ უბე­­დ­ურებად იქცა. მრავალრიცხო­ვა­ნი გამოკვლევების მონაცემების მი­ხედვით, ევროპული სახელმწიფოე­ბის უმეტესობაში ცოლ-ქმრის უნაყო­ფობას აშკარად აქვს გამოხატული ზრდის ტენდენცია. ამის შედეგად, აღ­ნიშნულ პრობლემას აქვს არა მარ­ტო სოციალურ-სამედიცინო, არა­მედ სოციალურ-ეკონომიკური მნიშვნე­ლო­ბაც.

უნაყოფობა მედიცინაში ნიშნავს წყვილის უუნარობას, ჩასახოს ბავშვი რეგულარული სქესობრივი ცხოვრე­ბის პირობებში. ცოლ-ქმარს თვლიან უნაყოფოდ, თუ ქალი არ ორსულ­დე­ბა ერთი წლის რეგულარული სქე­სობ­რივი ცხოვრების განმავლობაში (როდესაც ყველაზე ნაკლები, კვი­რა­ში 2-ჯერ მაინც აქვთ სქესობრივი კონტაქტი) იმის მიუხედავად, რომ არ იყენებს კონტრაცეფციის საშუალე­ბებ­­სა და მეთოდებს. ჯანდაცვის მსო­ფ­­ლიო ორგანიზაციის – ჯანმოს მო­ნაცემების თანახმად, „… ცოლ-ქმართა დაახლოებით 12-18 პროცენტი ცხოვ­რების რეპროდუქციული პერიოდის განმავლობაში ეჯახება უნაყოფობის პრობლემას“.

ადამიანში განასხვა­ვე­ბენ აბსო­ლუ­­ტურ უნაყოფობას, რომე­ლიც წარ­მოიქმნება მამაკაცის ან ქა­ლის სას­ქე­სო აპარატში განუკურ­ნე­ბელი (შეუქ­ცე­ვადი) ცვლილებების შე­დეგად (გან­ვითარების დეფექტები, სასქესო ჯირკვლებიც ოპერაციულად ამოკ­ვეთა, ტრავმები და მისთანანი), და ფარ­დობითი, რომლის მიზეზების აღ­მოფხვრაც შესაძლებელია. უნა­ყო­ფობას უწოდებენ პირველადს, თუ ორსულობა არასდროს დამდგარა, და მეორადს, თუ ქალს წარსულში ერთი ორსულობა მანიც ჰქონდა, იმისდა მიუხედავად, თუ რით დასრულდა იგი (მშობიარობით, საშვილოსნოს გა­რე ორსულობით, მუცლის მოშ­ლით და ა.შ.).

ბოლო წლებში მნიშვნელოვნად გაიზარდა ინტერესი უნაყოფობის სოციალურ-ფსიქოლოგიური ფაქ­ტო­რების პრობლემის მიმართ. ამას შემ­დეგი მიზეზები აქვს: დიდი სირთუ­ლეები რჩება გაურკვეველი “გენეზის” შემთხვევაში, გახშირდა ემოციური სფეროს დარღვევებისა და სექსუა­ლური მოშლილობების შემთხვევები უშვილო ქორწინებების დროს, უშ­ვი­ლო წყვილში აღინიშნება ორივე მე­უღლის ცხოვრების ხარისხის გაუა­რე­სება. უშვილო ქორწინება, პირველ რიგში, ახდენს ადამიანში სიყვა­რუ­ლი­სა და გვარის გაგრძელების მო­თხოვ­ნილების ფრუსტრაციას და, ამას­თან ერთად, იზრდება ბავშვზე ზრუნვისა და მის აღზრდაზე პასუ­ხისმგელობის მოთხოვნილება. ამ­ჟამად, ურბანიზაციის მაღალ დონეს­თან და სოციალურ უზრუნ­ველ­ყო­ფის სამსახურების განვითარებასთან დაკავშირებით, ბავშვის გაჩენას, ძი­რი­თადად, სოციალურ-ფსიქოლო­გი­ური მნიშვნელობა აქვს. ჩვენი მუშაო­ბის მიზეზი იყო უნაყოფობის ფსი­ქო­ლოგიური მიზეზების, ასევე დიაგ­ნო­სტიკისა და კორექციის მეთოდების შესწავლა.

უნაყოფობის ფსიქოლოგიური მიზეზები

დიაგნოსტიკისა და კორექციის მეთოდები:

• ფიზიოლოგიურ დონეზე ხან­გრ­ძლივი სტრესი საკუთარ კვალს ტოვებს ყველა ორგანოსა და სის­ტემის საქმიანობაზე, მთ შო­რის იმათზეც, რომლებიც გვარის გა­გ­რძელებაზეა პასუხისმგებელი. სტრესის ზემოქმედებით სუსტ­დე­ბა იმუნიტეტი, ქვეითდება საშვილოსნოს მილების მოძრაო­ბის უნარი, ცვლილებებს განიც­დის საკვერცხეები და საშვი­ლო­ს­ნოს ყელი. სტრესი მოქმედებს ტვინის უმაღლეს ცენტრებზეც, რაც იწვევს ჰორმონალური ძვრე­ბის პროვოცირებას, რომლებიც მკვეთრად ამცირებს ჩასახვის ალბათობას;
• ირღვევა ფიზიოლოგიური რეაქ­ციების მიმდინარეობა და ჰორ­მო­ნების ჯაჭვის მეშვეობით – რეპროდუქციული ორგანოების სისხლით მომარაგება. ზოგიერთ შემთხვევაში ადგილი აქვს ფა­ლო­პის მილების სპაზმს დაორ­სულების შემდგომი წარუმა­ტებე­ლი მცდელობებით. თუ ეს ემოციები და მდგომარეობა შე­ნარჩუნებულია დაორსულების შემდგომაც, შესაძლებელია მოხ­დეს ორსულობის განვითარების შეწყვეტა: ნაყოფის ჩაკვდომა გან­ვითარების ადრეულ სტა­დია­ზე, ან თვითნებური აბორტი ორ­სულობის ნებისმიერ ვადაში. ყველა ამ ცვლილების დადგენა პრაქ­ტიკულად შეუძლებელია, ან ძალიან რთულია.

შიშები:

• მშობიარობის დროს სიკვდილის ან არასრულფასოვანი ბავშვის გაჩენის შიში;
• საკუთარი მომხიბვლელობის და­კარგვის შიში;
• იმის შიში, რომ ბავშვი საკმაოზე მეტ სირთულეს მოიტანს;
• ხშირად ასეც ხდება, რომ ბავშვი ქვეცნობიერად აღიქმება, რო­გორც საფრთხე წყვილი ურ­თი­ერთობებისთვის – მეუღლეებს ისე ძლიერ უყვართ ერთმანეთი, და იმდენად მჭიდროა კავშირი მათ შორის, რომ ბავშვის გაჩენა აღიქმება, როგორც უშუალო სა­შიშროება ამ ოჯახური იდი­ლიის­თვის.

მუშაობის სტრატეგია: კომპლექ­სური მეთოდიკა: „მე მსურს, მყავდეს შვილი/მე არ მსურს, მყავდეს შვილი“.

საკუთარი თავის უარყოფა (ქა­ლური ნაწილის)

• პრაქტიკულად ყველა ქალური დაავადება ამა თუ იმ ხარისხით დამოკიდებულია იმაზე, თუ რო­­გორ ექცევა ქალი საკუთარ თავს, როგორ აღიქვამს საკუთარ თავს, როგორ ცხოვრობს მასში მისი „ქალური ნაწილი“.
• ეს, პირველ რიგში, არის ცოდნა საკუთარი თავის, საკუთარი მნიშვნელობის, მომხიბვ­ლელო­ბის შესახებ. ამაში დიდ როლს თამაშობს დედისგან და მამისგან მიღებული გამოცდილება – რო­გორ აღიქვამდნენ ბავშვობაში გოგონას დედა და მამა? თვლიდ­ნენ მას მომხიბვლელად თუ არა? ასევე, ხედავდა თუ არა ის ჰარ­მონიული ურთიერთობის მაგა­ლითს მშობლებს შორის? იყო თუ არა ის ნანატრი (სასურველი) ბავშვი? იყო თუ არა ის სასურ­ვე­ლი სქესის ბავშვი (თუ მშობ­ლებს ძალიან უნდოდათ, რომ ბი­ჭი ჰყოლოდათ)? ქალურ ნა­წილ­­ში რა ცხოვრებისეული გა­მოც­დილება მიიღო გოგონამ თა­ვისი გვარის ქალებისგან – დე­დისგან, ბებიისგან, დიდი ბე­ბიისგან?

მუშაობის სტრატეგია: თავად ქალისა და მისი გვარის სხვა ქალების ცხოვრებისეული სცენარის ანალიზი (გენოგრამა, გენოსოციოგრამა), ტრავ­მული მოვლენებისა და სიტუაციების გამოვლენა და მათზე მუშაობა. შემდ­გომ კი საკუთარი ქალური იდენტუ­რობის, ქალის – როგორც საკუთარი ხატის, ჩამოყალიბება. არტ-თერაპია –ხატვის დიაგნოსტიკური ტექნიკები, როლური რუკა, კოლაჟები და ნიღ­ბები „მე ქალი ვარ“.

დედასთან ურთიერთობა:

• ქალიშვილის დედასთან ურთი­ერ­თობის დონე აქ შეიცვლება ძალიან თბილი/ახლო ურთიერ­თობებიდან ურთიერთობის არ ქონამდე დიაპაზონში. განვიხი­ლოთ ორი უკიდურესი გა­მოვ­ლინება:

1. ურთიერთობის არქონა ან რთული/კონფლიქტური ურთიერთობები

როგორც წესი, ასეთ ურთიერ­თო­ბებს, შესაძლოა, დავაკვირდეთ ოჯახ­ში, სადაც ქალი „ჩარჩენილია“ მო­ზა­რ­დის ასაკში. ის ბუნტდება, ღი­ზი­ან­დება, უარყოფს დედას, რაც საკუთა­რი ქალური არსის უარყოფას ნიშნავს. ყველაზე ხშირად ასეთები არიან სო­ციალურად წარმატებული ქალები, რომ­ლებსაც სირთულეები აქვთ მამა­კაცებთან ურთიერთობაში. როგორც წესი, ისინი ყველაფერს თავად აღ­წე­ვენ, არ ენდობიან მამაკაცებს, არ იღე­ბენ მათ ძალას, მათ მზრუნველობას და ამის შედეგად არ შეუძლიათ ახა­ლი სიცოცხლის აღმოცენება, რად­გან ამისთვის საჭიროა მამაკაცის თესლის მიღება.

1. ძალიან ახლო ურთიერთობები (სიმბიოზი)

ურთიერთობების ამ ტიპს თავი­სი განმასხვავებელი თავისებურება აქვს – ქალი (შვილი) საკუთარი დე­დის მიმართ პერიოდულად თამა­შობს სხვადასხვა როლს: „პატარა გო­გოს“ როლს და „თავისი დედის დე­დიკოს“ როლს. პირველ შემთხვევაში ეს გამოიხატება ახლო მეგობრობით და ძალიან დამოკიდებული ურთი­ერ­­თობით – დედა თავისი ზრდას­რული ქალიშვილის ყველა საქმის კურსშია, ოვულაციის დღეებიც კი იცის, მასთან ერთად დადის ექი­მებ­თან ვიზიტებზე, პოულობს ახალ სა­ო­ცარ და სახელმოხვეჭილ მეცნიე­რებს და ა.შ. რაღაც მომენტებში ქა­ლები, თითქოსდა, როლებს ცვლიან და ყველაფერი ზუსტად ისევე მეორ­დება, ოღონდ უკუღმა – ქალიშვილი კისრულობს სრულ პასუხის­მგებ­ლო­ბას დედის სიცოცხლესა და ბედზე, და მის მიმართ მასზე უფრო ბრძენი და მოწიფული ადამიანის პოზიციას იკავებს. პრობლემა აქ არის იერარ­ქი­ის დარღვევა და ის, რომ ქალიშვილს არა აქვს უნარი, რომ „გაემიჯნოს დედას“ და გაიზარდოს.

მუშაობის სტრატეგია: ხატვის ტექ­ნიკა „მე და დედაჩემი“, „დედა­ჩე­მი, როგორც დედა“, „დედაჩემი, რო­გორც ქალი“.

ტრავმული მოვლენები წარსულ­ში:

• გადამწყვეტი როლი შეიძლება ითამაშოს მძიმე, ზოგჯერ ბო­ლომდე განუცდელმა, დაუ­ცხ­რო­მელმა მოვლენებმა. როგორც ისეთმა, რომლებიც უშუალოდ ეხება ბავშვის გაჩენის სფეროს (ახ­ლო ნათესავის ან მეგობრის გარ­დაცვალება მშობიარობის დროს, ბავშვის დაღუპვა და მის­თანანი), ასევე სხვა სახის მოვ­ლენებმაც, მაგალითად, მშობლე­ბის განქორწინებამ, სასტიკმა მოპ­ყრობამ ბავშვობაში, ცხოვრე­ბის არახელსაყრელმა პირობებ­­მა, ახლო ნათესავების გარდაცვა­ლებამ. ყველა ეს განცდა მტკივ­ნეულ მოგონებებს იწვევს, რომ­ლებიც გავლენას ახდენს ქალის ცხოვრებაზე და იცავს მას იმის­გან, რომ კვლავ არ მოუხდეს ამის განცდა.

მუშაობის სტრატეგია: ამ ტრამ­ვული მოვლენების გაცნობიერება და განდის პროცესის აღდგენა უკვე უსა­ფრთხო გარემოში. როდესაც მოვ­ლე­ნები ხარისხობრივად იქნება განც­დილი, გამოტირებული, და გრძნო­ბები – გამოხატული, მოხდება ში­ნა­განი გათავისუფლება ამ ტვირთისგან და, როგორც შედეგი, დადგება დიდი ხნის ნანატრი ორ­სულობა.

დედის როლის იდეალიზება:

• ასეთ ქალს ჯერ კიდევ ბავშვის დაბადებამდე აურაცხელი წიგნი აქვს წაკითხული აღზრდის შე­სახებ, იცის, თუ როგორ ინდა გა­ზარდოს ბავშვი სწორად. იცის, თუ როგორ უნდა მოეპყროს ბავშვებს, როგორ კვებოს და ა. შ. ყველა მეგობარი და ნაცნობი ასეც ეუბნება: „შენ იდეალური დე­და იქნები!“ ეს კიდევ უფრო მეტ კითხვებს უჩენს თავად ქალს: „მე სრულიად მზად ვარ, ყველა პირობა იდეალური მაქვს, მაშ ჯერ კიდევ რატომ არ ვარ დედა?“.

მუშაობის სტრატეგია: დედობა­ზე წარმოდგენის კორექტირება. ხატ­ვის ტექნიკა: „მე და ჩემი მომავალი შვილი“, შესაძლოა ბავშვების შესახებ წიგნების (რეალისტურის) რეკომენ­დი­რება.

სტრესები:

• თანამედროვე ცხოვრების რითმი გვაიძულებს, რომ ვიყოთ მრა­ვალ ფუნქციურები, მუდმივად კონცენტრირებულნი, დაძაბულ­ნი. თანამედროვე ქალები მამა­კა­ცებთან თანასწორად მონაწი­ლე­ო­ბენ კარიერულ რბოლაში, კის­რულობენ დიდ პასუხისმგებ­ლო­ბას, ზოგჯერ ძალიან არაქა­ლურ საკითხებსაც კი წყვეტენ და, ამ დროს, ელემენტარულად, ჭამასაც კი ვერ ასწრებენ, რომ არაფერი ვთქვათ ძილისა და დას­ვენების ხარისხზე. ბევრი მათგანი ამჩნევს, რომ ძლიერი სტრესის ზემოქმედებით მათ ერღვევათ მენსტრუალური ციკ­ლი, და რაღა იქნება მაშინ, რო­დესაც დაღლილობა დაგროვ­დე­ბა? ზუსტად ასეა – მენსტრუა­ლუ­რი ციკლის მოშლის შედე­გად მოხდება ჰორმონული ფო­ნის დარღვევა და, მაშასადამე, და­ორსულების უნარის მოშლაც. თუ არ მოხდება დაორსულება, ეს ახალ სტრესს გამოიწვევს და ასე იქმნება ჩაკეტილი წრე: “მე სტრესულ მდგომარეობაში ვარ და ამიტომ ვერ ვორსულდები, მე ვერ ვორსულდები და ამ ნია­დაგზე სტრესულ მდგომარეო­ბაში ვარ“.

მუშაობის სტრატეგია: ამ ვი­თარებაში დასახმარებლად კლიენტმა თავად უნდა თქვას უარი ცხოვრებისა და მუშაობის დამქანცველ ტემპზე, დაკავდეს სპორტით (კუნთების და­ძაბულობის მოსახსნელად). გამოდ­გება არტ-თერაპია, რელაქსაციისა და ვიზუალიზაციის ტექნიკების სწავ­ლება.

აბორტები და წარუმატებელი ორსულობები წარსულში:

• აბორტები _ აბორტის შემდეგ ძალიან ხშირად წარმოიშვება და­ნაშაულის ძლიერი გრძნობა, რომელსაც ქალი ღიად განიცდის ან ქვეცნობიერში მალავს. ორივე შემთხვევაში შედეგად, შესაძ­ლოა გახდეს „გაუცნობიერებელი სასჯელი“, წარსულში ჩადენი­ლისთ­ვის ქალი საკუთარ თავს უნაყოფობით სჯის. ის გაუცნო­ბიერებლად უკრძალავს საკუ­თარ თავს დაორსულებას, ხოლო ცნობიერების დონეზე, როგორც წესი, ეს გამოიხატება ფრაზით: „ღმერთი/ბედისწერა მსჯის“.
• ასეთ შემთხვევაში მუშაობა მი­მართული იქნება განცდების აღ­დგენაზე. საჭიროა მუშაობა და­ნა­შაულის გრძნობაზე და პა­სუ­ხისმგებლობაზე წარსულში მომ­ხ­დარის გამო და, რა თქმა უნდა, სიცოცხლისა და ბედნიერების უფლებაზე;
• შვილის დაკარგვა ყველაზე დი­დი დანაკარგია მათ, შორის, რო­მელიც კი შეიძლება მოხდეს… ამი­ტომ წარსული წარუმატე­ბე­ლი ორსულობები (მუხლის მოშ­ლა, ნაყოფის სიკვდილი ან საშ­ვი­ლოსნოს გარე ორსულობა), მკვდ­რადშობილი ბავშვები, გარ­დაცვლილი/დაღუპული ბავშვე­ბი და ექსტრაკორპორალური გა­ნა­ყოფიერების წარუმატებელი პროტოკოლებიც კი მოითხოვს ყუ­­რადღებას, განცდას და გა­და­ტანას. ყველა ამ შემთხ­ვევაში ძა­ლიან მნიშვნელოვანია ჭმუნვისა და გლოვის, შემდეგ კი პატიების ეტაპები.

სისტემური მიზეზები:

ოჯახი არის სისტემა, რომელიც ფუნქციონირებს გარკვეული წესე­ბი­სა და კანონების მიხედვით. ბერტ ხე­ლინგერი ამ კანონებს „სიყვარულის წესებს“ უწოდებს. არც თუ ისე იშ­ვი­ათად შეგვიძლია აღმოვაჩინოთ ქცე­ვის ესა თუ ის მოდელი ან სცენარი, რომელიც თაობიდან თაობებს გა­და­ე­ცემა. უნაყოფობის სისტემურ მიზე­ზებზე თუ ვილაპარაკებთ, ეს შეიძ­ლება იყოს ამ სისტემაში ბავშვისთვის ადგილის არარსებობა, რადგან ეს ად­გილი უკვე დაკავებული აქვს ვისმე (მაგალითად მშობლებს ან უმცროს დებ­სა და ძმებს). ხშირად უშვი­ლო­ბის უკან გარკვეული ოჯახური ის­ტო­რიები დგას, რომლებიც თავს გა­დახდა წინაპრებს – მძიმე ბედი, სიკვ­დილი, დაკარგული, გარდაცვლილი ან აბორტის მსხვერპლი ბავშვები. ამ შემთხვევაში მუშაობა მიმართული იქნება ამ სისტემური მიზეზების გა­მოვლენისკენ და მათი აღმოფხვ­რის­კენ სისტემური განლაგებების, მი­ზან­მიმართულია ვიზუალიზაციისა და გენოგრამებით მუშაობის დახმა­რებით.

პრობლემის ორი შრე:

ფსიქოლოგიური პრობლემის შრე­ებში იგულისხმება სურვილები, ამიტომ თითოეულ პრობლემაში უნ­და გამოვყოთ მინიმუმ ორი სურვი­ლი. პირველ სურვილს – „მინდა“ ადამიანი აცნობიერებს, მაგრამ იმის გა­მო, რომ არ ძალუძს მისი გან­ხორ­ციელება, შეიძლება ვივარაუდოთ რომ არსებობს მეორე, გაუცნო­ბი­ე­რე­ბელი სურვილი – „რომ არაფერი შე­იცვალოს“. ამიტომ კლიენტის პრობ­ლემაზე მუშაობის დროს კონსულ­ტან­ტი აღმოაჩენს ხოლმე მისი რამ­დენიმე სურვილის შეტაკებას: „კონს­ტრუქციულისას“, რომელიც ასახავს სწრაფვას ცვლილებებისკენ და „დეს­ტრუქციულისას“, რომელიც ასახავს ცვლილებების შიშს და ინარჩუნებს არსებულ ვითარებას.

გადაწყვეტილების მიღება:

უნდა გაკეთდეს არჩევანი რამ­ დენმე შესაძლებლობას შორის. ამას­თანავე, არჩევანი ყოველთვის არის. ადამიანს, მინიმუმ, ორი ვარიანტი აქვს ამ სამი შესაძლებლობიდან:

1. ყველაფრის დატოვება ისე, რო­გორც არის, ან რისამე შეცვლა.
2. საკუთარი ქცევის, ჩვევების, შე­ხედულებების, განწყობის შეცვლა ან იმ გარემოებების შეცვლა, რომლებ­შიც პრობლემა წარმოიქმნა.
3. თუ შეუძლებელია გარემოებე­ბის შეცვლა, შესაძლოა საკუთარი და­მოკიდებულების შეცვლა ამ გარემოე­ბების მიმართ, ანუ მათი მიღება:

• როგორც აუცილებელი მოცე­მუ­ლობის;
• როგორც გაკვეთილის, რომე­ლიც უნდა გაიარო;
• როგორც პიროვნების შინაგანი რესურსებისა და შესაძლებ­ლობების კატალიზატორის;
• როგორც რაიმე პოზიტიურისა, რომელსაც შეიცავს ის, რასაც ჯერჯერობით ნეგატიურად აღ­ვიქვამთ.

პრობლემები, რომლებიც ექმნე­ბათ უშვილო ოჯახებს:

• იწვევს დეპრესიას და შფოთვას.
• აქვეითებს თვითშეფასებას;
• ამაღლებს დანაშაულისა და სი­რცხვილის შეგრძნებებს (მეტად გამოვლინდება ქალებში);
• აძლიერებს შვილების ყოლის მო­ტივაციას;
• სექსუალური პრობლემები, ერ­თი მეუღლის უკმაყოფილება მეორეთი ამ სფეროში და მე­უღ­ლეების უუნარობა, ააწყონ ნორ­მალური სექსუალური ურ­თიერთობები;
• სიცივე მეუღლეების ურთიერ­თობაში, სიახლოვისა და ნდო­ბის დეფიციტი, ურთიერთობის პრობლემები;
• საზოგადოებისგან იზოლირება;
• იმ ფაქტის მიღება, რომ სამე­დი­ცინო ჩვენებებით არ შეუძლიათ იყო­ლიონ შვილები და, როგორც შედეგი, ცხოვრებისეული მიზ­ნე­ბის ცვლილება;
• ბავშვის შვილად აყვანისთვის მი­ღებული ზომები;
• ბავშვების ყოლის ძლიერმა სურ­ვილმა, შესაძლოა, იმოქმედოს სექსუალური სფეროს დარღვე­ვებ­ზე. სექსი სიამოვნებიდან გარ­დაიქმნება მუშაობას, რადგან წყვილი ცდილობს სქესობრივი კონ­ტაქტი დაამყაროს მაშინ, რო­დესაც ეს ბავშვის ჩასახ­ვისთვის არის საჭირო და ამ დროს არ განიცდის ემოციურ აღტკინებას;
• ბავშვების ყოლის ნევროტული სურვილი, რომელიც ქორწი­ნე­ბის ერთი ან ორივე პარტნიორს შეიძლება ჰქონდეს, შესაძლოა სტერილურობის მიზეზი გახდეს და, მეუღლეების ურთიერთ­ქმე­დების შედეგად, საბოლოო ჯამ­ში, დათრგუნოს შთამომავლო­ბის მოცემის (რეპროდუქციის) უნარი.

ფსიქოდიაგნოსტიკის მეთოდები

ნახატების თემები დიაგნოს­ტი­კის­თვის:

• მე და ჩემი მომავალი შვილი;
• ჩემი მომავალი ორსულობა;
• „დედაჩემი, როგორც დედა“, „დე­დაჩემი, როგორც ქალი“ – იმა­ვეს გაკეთება შეიძლება მა­მაზე.
• „საკუთარი თავის ხატი, როგორც ორი, ქალური და მამაკაცური ნაწილების შეხამება (ერთმა­ნეთ­ში გადასვლა და ურთიერთქ­მე­დება);
• ჩემი პრობლემა;
• ჩემი ოჯახი: ამჟამად, 5 წლის შემდეგ, იდეალში.

ტექნიკები:

• „სიცოცხლის წრეები“;
• „მე მსურს, მყავდეს შვილი / მე არ მსურს, მყავდეს შვილი“;
• ინტერვიუ ორგანიზმთან.

ინტერვიუ

• რამდენი ხანია, რაც გსურთ იყოლიოთ შვილი/შვილები?
• რამდენი ხანია, რაც უშვილობას მკურნალობთ?
• რამდენ ექიმთან გქონდათ კონ­ტაქტი?
• თქვენი აზრით, რა არის თქვენი უშვილობის მიზეზი (სუბიექ­ტუ­რი თეორია)?
• თქვენს წყვილში ვინ უფრო მეტად განიცდის თქვენს უშვილობას?
• რა შეიცვალა თქვენს ცხოვრებაში მაშინ, როდესაც თქვენი უშვი­ლო­ბის ამბავი შეიტყვეთ?
• ხართ თუ არა კმაყოფილი თქვე­ნი სექსუალური ურთიერ­თო­ბე­ბით (სიხშირე, ორგაზმის არსე­ბობა ან არარსებობა, კოიტუსის სირთულეები, სექსუალური ლტო­ლვა)?
• როგორ აისახება თქვენს ცხოვ­რებაზე უშვილობის პრობლემა (მაგალითად, თქვენს სოცია­ლურ, სექსუალურ და სხვა სტა­ტუსებზე)?
• როგორი მკურნალობა უნდა იქ­ნეს გამოყენებული?
• როგორი შეხედულება გაქვთ მკურნალობის ალტერნატივებ­ზე?
• რამდენ ხანს შეიძლება, რომ მკურნალობა გაგრძელდეს?
• რას გააკეთებთ თქვენ (ადამიანი ან წყვილი), თუ მკურნალობა წარუმატებელი აღმოჩნდება?

დამატებითი კითხვები, რომ­ლებიც, შესაძლოა, დაეხმაროს ექიმს დიაგნოსტიკის ან/და მკურ­ნალობის პროცესზე პაციენტის სა­ვარაუდო რეაქციის განსა­ზღვ­რა­ში:

• აღენიშნება თუ არა პაციენტს ფსიქოსომატური დაავადებები?
• არის თუ არა ანამნეზში ფსი­ქი­ური მოშლილობის ეპიზო­დე­ბი ან ჩატარებული აქვს თუ არა ფსი­ქოთერაპიის კურსი ცხოვრე­ბისეული, ოჯახური კრიზი­სე­ბის, უნაყოფობის პრობლემების გამო?

დაუსრულებელი გეშტალტი ანუ დაუსრულებელი სიტუაცია:

• მუდმივი ანალიზები და სხვა სამედიცინო ღონისძიებები აქვე­ითებს სქესობრივ ლტოლვას და აძლიერებს სხეულის დაძაბუ­ლო­ბას. ეს ციკლი მეორდება თვიდან თვემდე. რწმენა – იმედი – მოლოდინი – იმედგაცრუება. ამ ციკლს დაუსრულებელი გეშ­ტალტი შეიძლება ვუწოდოთ.
• ფ. პერლზის თვალსაზრისით, გე­შ­­ტალტის ყველაზე უფრო სა­ინტერესო და მნიშვნელოვანი თვი­სება მისი დინამიკაა – ძლი­ერი გეშტალტის სწრაფვა დას­რუ­ლებისკენ. დაუსრულებელი გეშტალტის საუკეთესო სახელია დაუსრულებელი სიტუაცია. და­უსრულებელი სიტუაციის ერთ-ერთი უმარტივესი მაგალითია ავადმყოფობა. ავადმყოფობა, შე­საძლოა, დასრულდეს გამოჯან­მრ­თე­ლებით, სიკვდილით ად ორგანიზმის გადაწყობით;
• თუ ადამიანი თითქმის დაბრ­მა­ვ­და, – წერს ავტორი, – ის უდი­დეს ძალისხმევას მიმართავს იმის­თვის, რომ შეინარჩუნოს ან გაა­უმჯობესოს ის, რაც დარჩა მი­სი მხედველობიდან. სიტუა­ცია მუდმივად დაუსრულებელი რჩება. და ეს სიტუაცია სულ უფრო და უფრო ღრმად ითრევს ადამიანს;
• ერთხელაც ის მთლიანად დაბრ­მავდება. როგორ წესი, სიტუაცია დრამატულად იცვ­ლება. და ადა­მიანი ეგუება აზრს, რომ იმედი ამაოა;
• ახლობლების თვალში ის ხე­იბ­რად გამოიყურება, მარამ თავად კი სხვაგვარი ხდება. ის ახლა ორგანიზმია თვალების გარეშე. შინაარსის შესაბამისი ცვლი­ლე­ბები, პერლზის აზრით, უკე­თე­სობისკენ არის მიმართული;
• იგივე შეიძლება ითქვას უშვილო წყვილებზეც. ქალს მუდმივად სურს, რომ დაორსულდეს. და ამას უდიდეს ძალისხმევას ახ­მარს ფსიქოლოგიურ დონეზე. იმე­დიანად არის და ელის. მის­თვის ესეც დაუსრულებელი სი­ტუაციაა. მაგრამ, როდესაც ის ზუს­­ტად გაიგებს, რომ ვერა­სო­დეს გააჩენს ბავშვს, სიტუაცია დასრულდება. და ოჯახი და­იწყებს ამ პრობლემის გადაჭრის სხვა გზების ძიებას.

დასასრულს უნდა აღვნიშნოთ, რომ ფსიქოთერაპიის მიზანია უნა­ყო­ფობის დიაგნოზის მქონე პაციენტის ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებაა.

ზემოთ წარმოდგენილი მონა­ცე­მების შეჯამებისას კიდევ ერთხელ გვსურს, ხაზგასმით აღვნიშნოთ, რომ ადამიანებში, როგორც მაღალი სო­ციალიზაციის მქონე არსებებში, ჯან­მრ­თელი შთამომავლობის აღწარ­მო­ე­ბის ფუნქცია არ არის მხოლოდ ბიო­ლოგიური ამოცანა. ყოველ ჩვენგანს, იქნება ეს ექიმი, თუ ადამიანი, რო­მელიც თავისი პროფესიით საკმაოდ შორს დგას მედიცინისაგან, დიდი პა­სუხისმგებლობა გვაკისრია მომავალი თაობების ჯანმრთელობის მდგომა­რეო­ბაზე.

სტატიის ავტორი: იოსებ შურღაია

საკონტაქტო ინფორმაცია